من ابراهیم رفیعی از روستای دهتل در جنوب ایران هستم. بنا بر علاقه به میراث فرهنگی و سنگ نگاره ها این وبسایت را راه اندازی کردم تا قدمی باشد برای معرفی بیشتر و حفظ این داشته های فرهنگی که کمتر به آنها توجه می شود. سنگ نگاره ها قدیمی ترین داستان های بشریت را در خود جای داده اند. چه حکاکی، چه نقاشی یا طراحی، حکاکی هنر صخره اولین شکل ارتباط را نشان می دهد. ما برای معرفی ، حفظ و نگه داری میراث نیاکان مان تلاش می کنیم. برای شرح مفصلی از هنر صخره ای رمزگشایی شده، تصاویر و مقالات هنر صخره ای ما را دنبال کنید.
سنگ نگاره ها و هنرصخره ای چیست؟ روایتی از قدیمی ترین داستان بشریت
سنگ نگاره های ایران
سنگ نگاره ها، کهن ترین آثار تاریخی و هنری به جا مانده از بشرند که از پنجره های آنها می توانیم؛ کلیه ابعداد زیستی انسان های کهن را رصد کنیم و پی به باورها، اندیشه ها، اقلیم جغرافیایی و از همه مهم تر اندیشه های آنها ببریم. قدمت بعضی از سنگ نگاره ها در ایران، بیش از ۴۰ هزار سال است.
سنگ نگاره های دهتل تکه سنگ های بی روح نیستند؛ بلکه آنها کتاب های سنگی کهنی هستند؛ که حداقل از هزاره نهم تا دوره اسلامی بر آنها نقش آفرینی شده و برآنها تجارب بشری ثبت شده؛ که هر کدام از آنها حاوی پیام و مضمونی خاص است. دهتل دو شاخصه ممتاز دارد؛ که ما بدیل آن را در مطالعه و بررسی سنگ نگاره های ۲۴ استانی که طی بیست سال انجان دادیم ؛ ندیدیم و آن وجود سنگ های گردی بود؛ در دشتی صاف و گسترده که هنرمندان طی هزاره ها بر آنها اندیشه ها، باورها، دیده ها و هر آنچه برایشان مهم بوده را حک کرده اند. سنگ های گردی که نمی شود برایشان قیمت در نظر گرفت؛ چرا که هر یک از آنها گنجینه های کم نظیری، چون یک موزه و نگارخانه کهن هستند. دهتل این سنگ های گِرد را بر روی یک بستر صاف و بر یک دشت گسترده دارد؛ که دیدن آنها برای هر علاقه مند راحت و قابل دسترسی است. ما برای دیدن بعضی از سنگ نگاره های ایران و جهان باید مسافت های طولانی و با سختی ها پیاده روی کنیم. در صورتی که در دهتل به راحتی افرادی که سن بالا دارند یا حتی کودک هستند؛ می توانند از آنها دیدن کنند؛ لذت ببرند و مطالب یاد بگیرند.
دهتل موقعیت جغرافیایی خاصی دارد؛ نزدیکی به کشورهای حاشیه خلیج فارس که من با بعضی باستان شناسان هنرهای صخره ای آن کشورها، ارتباط کاری دارم. علاقه ی بسیار زیاد دارند که یک روز شرایط مهیّا شود و بیایند از نزدیک این نگاره های کهن و متنوع را ببینند. اگر ما برای آنها بستری مناسب فراهم کنیم؛ درآمد زایی بالایی برای منطقه حاصل خواهد شد؛ که ما بعدها می توانیم این درآمد زایی را برای نگه داشت و مطالعات میدانی بیشتر آنها صرف و هزینه کنیم.
نقش هایی که در میان سنگ نگاره های دهتل است، همچون دیگر نقاط ایران، بیشترین شان نقش های بز کوهی است. نماد ایران باستان، به مضمون آبخواهی،زایندگی، برکت و محافظت، یک دعا. بز کوهی دراینجا نقش حیوان نیست؛ بلکه نوعی خط تصویری است؛ که سبک هنری و مضمونی خاص دارد؛ که رد پای آن را ما در جای‌جای ایران با همین سبک هنری و مضمون هم می بینیم. نقش بزکوهی سنگ نگاره های دهتل، اغلب در سبک هنری اندیشه نگار ideogram خلق شده اند؛ که در هزاره های بعد رد پای آنها را برروی سفالینه های پیش از تاریخ مکشوفه در رویدر، میناب و سیستان و بلوچستان می بینیم؛ که اوج آن بر روی سفال انیمیشین شهر سوخته زابل است. هر جا که طرح سفالینه ای رصد می کنیم؛ بیشترین طرح روی آنها همچون سنگ نگاره های دهتل، بز کوهی است؛ با همان شباهت و پیام؟! ادامه ی نقش های کهن بزکوهی دهتل را در هزاره های بعد، می توانیم دقیقا برروی دست بافت ها، پیکره های مفرغی و خال کوبی روی دست زنان عشایر در لرستان نیز ببینیم .
در مجموع دهتل یک برگ کهن از تاریخ و هنر این سرزمین است؛ که همه باید تلاش کنیم؛ برای حفظ و نگهداری آن و معرفی این آثار کهن برای کار بست های اقتصادی، ساختن تزئینات شبیه نقاشی ها ، استفاده از نقوش بر روی فرش ها، پارچه ها و تابلوها، تا بدین شیوه صنایع دستی را پیش ببریم و اشتغال و درآمد زایی داشته باشیم و مهم تر آز آنها بر حفظ و معرفی آن آثار کهن بکوشیم. در پایان تشکر و قدردانی می کنم؛ از مردم شریف دهتل، دهیاری و شورای محترم روستا، پژوهشگران دلسوز و علاقه مندان آن سرزمین و همه عزیزانی که صادقانه تلاش کردند و سنگ نگاره های کهن و تکرار نشدنی دهتل را ثبت ملی کردند. محوطه باستانی سنگ نگاره های دهتل در جنوب روستایی به همین نام درشهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان قرار دارد.